Çölyak ve Gluten İntolerans
Çölyak hastalığı, bazı kişilerin tahıllarda (buğday, arpa, yulaf, bulgur, çavdar) bulunan glüten isimli bir proteine vücut savunma sistemlerinin ve ince bağırsaklarının göstermiş olduğu ciddi reaksiyon olarak özetlenebilir.
Toplum genelinde yüzde 1 oranında görülen Çölyak, aslında toplumun yaklaşık yüzde 20’sinde rastlanan "glüten intoleransı" yani bir tür tahıl alerjisi nedeniyle ortaya çıkar. Gluten intoleransda bağışıklık sisteminin iç organlara zarar vermesi durumu pek görülmez ancak yine de çölyak ile benzer semptomlara yol açabilir.
Çölyak yüzünden, ince bağırsağın el havlusunun girinti ve çıkıntılarına benzeyen iç yapısı zamanla düzleşir. Şikayetlerin büyük bir kısmı, bu düzleşme sonrasında gerekli besin maddelerinin emilimindeki azalmaya bağlı olarak diğer kısmı da aktif hale geçen savunma sistemimizin ince bağırsak dışındaki organlarda yaptığı zararlardan meydana gelir.
Çölyak ve gluten intolerans bazı bireylerde yıllarca hiç belirti vermeden veya çok hafif seyredebilir. Bu yüzden kişi çölyak hastası olduğunu uzun süre fark etmeyebilir. Hastalık tipik belirtilerle başlayabileceği gibi çok hafif belirtilerle de seyredebilir.
Çölyak belirtiler çoğunlukla bir başka rahatsızlığı düşündürdüğü için teşhisi zor olan hastalıklardan biridir. Örneğin erken osteoporoz, kansızlık, laktoz alerjisi gibi hastalıklarla benzer belirtiler gösterdiğinden karıştırılabilir yada mesela poğacanın yağı dokundu gibi basit düşünceler ile geçiştirilebilir.
Çölyak hastası olan çocuklarda özellikle gaz şikayetleri, karın ağrısı, karında şişlik, ishal, huzursuzluk, iştahsızlık, enfeksiyonlarda artış, gelişme geriliği, kusma, kansızlık, büyüme geriliği gibi tipik belirtilerle ortaya çıkabilir. İleri yaşlarda hastalığın belirtileri daha geniş bir yelpazeye yayılır.
Çölyak hastalığının insan sağlığı üzerinde önem taşıyan birçok değişimlere neden olmasından dolayı doğru teşhisi önemlidir. Teşhis yöntemlerinden kan testleri serolojik özel testler (Biocard- AGA, EMA) ile ön tanı konmakta ancak kesin tanı ince bağırsak biyopsisi ile konmaktadır.
Gluten İçeren Yiyecekler (Çölyak için yasaklı yiyecekler)
Buğday, arpa, yulaf, çavdar ve bütün tahıl türleri yoğun olarak glüten içerir. Tahıl ve tahıl ürünlerinden yapılan yiyeceklere örnek vermek gerekirse; un, ekmek, sandviç, bulgur, çiğ köfte, kısır, un patates, kepekli bile olsa her türlü yufka ve hamur işleri, unlanmış balık ve pane harcına batırılmış et türleri, kek, kremalı pasta, büsküviler, sert müsli türleri, pizza, makarna gibi besinler glüten içerir.
Her zaman olduğu gibi tedaviyi sadece konusunda uzman bir hekimin önerebilecek olduğu gluten intoleransında gluten içeren yiyeceklerden kaçınmak yeterli olabilir. Ancak çölyak hastalığında gluten içeren gıdaları asla tüketmemek gerekir. Aksi takdirde çok ciddi sağlık riskleri oluşabilir.
Diğer yandan süt ürünleri, yağlar, yumurtalar, etler, kuruyemişler, bakliyatlar, baklagiller, kinoa, baharatlar, sebzeler, mısır ve pirinç glüten içermez. Ayrıca piyasada çölyak hastaları için glutensiz unlar bulunsa da bunlar aslında pirinç unu, patates ve mısır nişastası gibi glisemik indeksi çok yüksek tozların karışımları olduğu için çölyakdan korunacağım derken obezite veya şeker hastalığına yakalanmamak için bunlardan uzak durulması öneririm.
Çölyak yüzünden, ince bağırsağın el havlusunun girinti ve çıkıntılarına benzeyen iç yapısı zamanla düzleşir. Şikayetlerin büyük bir kısmı, bu düzleşme sonrasında gerekli besin maddelerinin emilimindeki azalmaya bağlı olarak diğer kısmı da aktif hale geçen savunma sistemimizin ince bağırsak dışındaki organlarda yaptığı zararlardan meydana gelir.
Çölyak ve gluten intolerans bazı bireylerde yıllarca hiç belirti vermeden veya çok hafif seyredebilir. Bu yüzden kişi çölyak hastası olduğunu uzun süre fark etmeyebilir. Hastalık tipik belirtilerle başlayabileceği gibi çok hafif belirtilerle de seyredebilir.
Çölyak belirtiler çoğunlukla bir başka rahatsızlığı düşündürdüğü için teşhisi zor olan hastalıklardan biridir. Örneğin erken osteoporoz, kansızlık, laktoz alerjisi gibi hastalıklarla benzer belirtiler gösterdiğinden karıştırılabilir yada mesela poğacanın yağı dokundu gibi basit düşünceler ile geçiştirilebilir.
Çölyak hastası olan çocuklarda özellikle gaz şikayetleri, karın ağrısı, karında şişlik, ishal, huzursuzluk, iştahsızlık, enfeksiyonlarda artış, gelişme geriliği, kusma, kansızlık, büyüme geriliği gibi tipik belirtilerle ortaya çıkabilir. İleri yaşlarda hastalığın belirtileri daha geniş bir yelpazeye yayılır.
Çölyak hastalığının insan sağlığı üzerinde önem taşıyan birçok değişimlere neden olmasından dolayı doğru teşhisi önemlidir. Teşhis yöntemlerinden kan testleri serolojik özel testler (Biocard- AGA, EMA) ile ön tanı konmakta ancak kesin tanı ince bağırsak biyopsisi ile konmaktadır.
Gluten İçeren Yiyecekler (Çölyak için yasaklı yiyecekler)
Buğday, arpa, yulaf, çavdar ve bütün tahıl türleri yoğun olarak glüten içerir. Tahıl ve tahıl ürünlerinden yapılan yiyeceklere örnek vermek gerekirse; un, ekmek, sandviç, bulgur, çiğ köfte, kısır, un patates, kepekli bile olsa her türlü yufka ve hamur işleri, unlanmış balık ve pane harcına batırılmış et türleri, kek, kremalı pasta, büsküviler, sert müsli türleri, pizza, makarna gibi besinler glüten içerir.
Her zaman olduğu gibi tedaviyi sadece konusunda uzman bir hekimin önerebilecek olduğu gluten intoleransında gluten içeren yiyeceklerden kaçınmak yeterli olabilir. Ancak çölyak hastalığında gluten içeren gıdaları asla tüketmemek gerekir. Aksi takdirde çok ciddi sağlık riskleri oluşabilir.
Diğer yandan süt ürünleri, yağlar, yumurtalar, etler, kuruyemişler, bakliyatlar, baklagiller, kinoa, baharatlar, sebzeler, mısır ve pirinç glüten içermez. Ayrıca piyasada çölyak hastaları için glutensiz unlar bulunsa da bunlar aslında pirinç unu, patates ve mısır nişastası gibi glisemik indeksi çok yüksek tozların karışımları olduğu için çölyakdan korunacağım derken obezite veya şeker hastalığına yakalanmamak için bunlardan uzak durulması öneririm.Bu sayfayı paylaş
Bağlantılı
Makaleler
Doktorculuk
Bu Makaleyi Dinlemek İçin Oynat Düğmesini Tıklayın (Seslendirme Submental Terapisti Tansel Ergün)
Kalori
Bu Makaleyi Dinlemek İçin Oynat Düğmesini Tıklayın (Seslendirme Submental Terapisti Tansel Ergün)
Sporda Hipnozun Etkileri
Bu Makaleyi Dinlemek İçin Oynat Düğmesini Tıklayın (Seslendirme Korhan Özduru) https://www.korhanozduru.com/wp-content/uploads/SpordaHipnozunEtkileriSesliOkuma.mp3 Yarışma, yenme...
Sizin Niyetiniz Nedir?
Bu Makaleyi Dinlemek İçin Oynat Düğmesini Tıklayın (Seslendirme Submental Terapisti Tansel Ergün)
Aşk ve Birlikteliğin Kimyası
Bu Makaleyi Dinlemek İçin Oynat Düğmesini Tıklayın (Seslendirme Submental Terapisti Tansel Ergün)
